पोलादपूर अस्मिता

  दिवाळी ! दिव्यांची आरास. रांगोळीचा थाट , पक्वानांचा घमघमाट आणि फटाक्यांची आतषबाजी ! दिवाळी म्हणजे दीपोत्सव आणि दीपोत्सव म्हणजे आनंदाचा उत्साह , उल्हासाचा उत्सव ! प्रसन्नतेचा उत्सव , प्रकाशाचा उत्सव. अशी ही दिवाळी मराठी माणसांच्या नसानसातून झिरपत असते.   दिवाळी म्हणजे दीप मांगल्याचा सण. रोषणाई , फराळ आणि फटाक्यांची आतिषबाजी हे दिवाळी सणाचे वैशिष्ट्य. त्याचप्रमाणे दिवाळी अंक हा दिवाळी सणाचा   एक अविभाज्य भाग आहे.   म्हणूनच दीपावली सणाची केवळ चाहूल सुद्धा अबाल वृद्धांना हर्षभरित करते. दिवाळी ' येते तीच मुळात हसत , खेळत , नाचत. सभोवताल प्रकाशाने , देदीप्यमान तेजाने उजळून टाकत. सोबतीला असतात गतकाळाच्या दिवाळीच्या आठवणी , वर्तमानकालीन अपेक्षा आणि पुढील वर्ष आनंदात , सुखासमाधात जावं , ह्या आशा आणि इच्छा. दिवाळी म्हटलं की पहाटेची अभ्यंगस्नानं , उटणी , मोती आणि म्हैसूर चंदन साबणाचे सुवास , अत्तरं , फराळ , फटाके , आकाशकंदील , पणत्या , रांगोळी , नवीन कपडे हे सारं असतंच , त्याचबरोबर दिवाळी अंक घरी आल्याशिवाय बऱ्याच मराठी घरांत ह्या सणाची पूर्तता होत नाही! दिवाळीची चाहूल लागत...

मराठी   भाषेची   चिंता   आणि   चिंतन प्रत्येक वर्षी जगाच्या पाठीवरील कोठेही वास्तव्य करणारा मराठी माणूस २७ फेब्रुवारी हा दिवस 'मराठी भाषा दिन' म्हणून उत्साहाने साजरा करीत असतो. पण आपला  हा मराठी भाषेचे चिंतन करण्याचा हा एकच दिवस आहे का ? हा प्रश्न उभा राहतो. खरे तर मराठीची काळजी वर्षाच्या ३६५ दिवस करायला हवी. पण तसे होताना दिसत नाही. कवी जुलिअन यांनी "मराठी असे माझी मायबोली जरी आज ती राजभाषा नसे" हि खंत प्रकट केलेली होती. आज ती राजभाषा आहे पण, तिची अवस्था मात्र कशी आहे ते कवी कुसूमाग्रजांनी यापूर्वीच तितक्याच खेदाने नमूद करून ठेवल्याचे आपणा सर्वाना स्मरते आहे. आपल्या या मराठी साहित्याला साडेसातशे वर्षाची परंपरा असली तरी मराठी बोलीला किमान एक हजार वर्षापेक्षा अधिकच परंपरा लाभलेली आहे. सव्वा अकरा कोटी लोकांची मराठी ही जगातील १० व्या क्रमांकाची मोठी भाषा आहे. संपन्न ज्ञानभाषा असणारी मराठी महानुभावांची धर्मभाषाही आहे. मराठी ही राजभाषा असणारे सातवाहन,राष्ट्रकूट आणि मराठे हे राज्यकर्ते भारतभर राज्य करत होते. मराठी भाषा बोलणारे आज जगातील ७२ देशात पसरलेले ...

कालिदासाची   प्रतिभा  :  मेघदूत  महाकवी कालिदास कुणाला माहिती नाही. फक्त भारतीयच नव्हे तर सगळे जग हा थोर कवी आणि नाटककार होता असे मानते. पण त्याच्याबद्दल म्हणजे वैयक्तीक आयुष्याबद्दल फारसे काही काळात नाही.  कविकुलगुरू कालिदासाविषयी आतापर्यंत पुष्कळ संशोधन झाले आहे. त्याचा काल , त्याचे जन्मस्थान , त्याचा नाश्रयदाता विक्रमादित्य , त्याचे ग्रंथ , त्याचे विचार वगैरेविषयी अनेक विद्वानांनी चर्चा केली आहे. तथापि बद्यापि त्याच्या स्थलकालाविषयी आणि त्याच्या जीवनातील घटनांविषयी विद्वानांचे एकमत झाले नाही. त्याविषयी विविध तर्क केले जातात. इतिहास पंडितांच्या अभ्यासानुसार तो सम्राट विक्रमादित्याच्या पदरी होता. त्यामुळे कालिदासाचा काल बहुधा इ स पूर्व पहिले शतक असा येतो. तर पाश्चत्त्य पंडितांच्या मते कालिदास ११ व्या शतकातील धारा नगरीचा राजा भोज ह्याच्या पदरी होता. गेल्या दशकात कर्नाटकात काही पुरावे सापडल्यानंतर कालिदास  ४ थ्या किंवा ५ व्या शतकाच्या कालखंडात होऊन गेला असावा असे माननाल्या  सबळ पुरावा आहे. भविष्यात अजून काही पुरावे, शिलालेख, जुनी हस्तलिखिते साप...